Prekursor: Henry Ford

Henry Ford urodził się w 1863 r. na farmie swojego ojca w Springwells Township jako jedno z ośmiorga dzieci Williama i Mary Fordów. Gdy nie pomagał Ojcu na roli, uczęszczał do jednoizbowej szkoły. W wieku 16 lat opuścił pieszo dom rodzinny, by szukać pracy w pobliskim Detroit. W latach 80. XIX wieku zajmował się naprawianiem i konstruowaniem silników. Lata 90. przepracował jako inżynier w oddziale Edison Company odpowiedzialnym za utrzymanie w mieście elektryczności. [Korzystając z okazji, zapraszamy do lektury artykułu poświęconego założycielowi firmy, Thomasowi Edisonowi.] W tym czasie w przydomowej szopie Ford stworzył swój pierwszy benzynowy silnik (1893 r.), a wkrótce później benzynowy powóz bezkonny „the Quadricycle” (1896 r.). W 1903 r. założył własną firmę: Ford Motor Company. Pięć lat później wprowadził na rynek samochód, który dzięki swojej dostępności stał się przełomem w rozwoju motoryzacji. Sposób organizacji jego produkcji zrewolucjonizował z kolei myślenie o wytwarzaniu produktów oraz stosunku pracodawcy i pracownika.

Towarzysząca premierze Modelu T w 1908 r. obietnica powstania „samochodu dla mas” wkrótce została spełniona. W ciągu 19 lat sprzedano niemal 17 mln pojazdów, co stanowiło wówczas połowę istniejących na świecie urządzeń tego typu. Samochód stał się powszechnie dostępnym dobrem, główną siłą napędową amerykańskiej gospodarki i bodźcem do urbanizacji. Miasta rozprzestrzeniały się, tworząc przedmieścia i osiedla mieszkaniowe. Dynamicznie powstawały zarazem autostrady łączące odległe zakątki Stanów Zjednoczonych. Wszystko to nie byłoby możliwe, gdyby nie wyjątkowo wydajny sposób produkcji Modelu T.

Szybkie tempo powstawania i stosunkowo niski koszt wytworzenia Model T zawdzięczał przemyślanej, wyjątkowo zaawansowanej jak na te czasy technologii produkcji. System, który w latach 1913-14 Henry Ford rozwinął wraz ze swoimi inżynierami w fabryce w Highland Park był w stanie dostarczać części, podzespoły i zespoły w precyzyjnym czasie do stale poruszającej się głównej linii montażowej. Czas powstawania kompletnego podwozia skrócono z 728 do 93 minut. Ten ogromny wzrost wydajności był możliwy m.in. dzięki podziałowi pracy na minuty oraz skutecznej koordynacji wielu operacji.

Po wdrożeniu linii montażowej w 1914 r. firma Ford Motor Company ogłosiła, że odtąd będzie wypłacać pracownikom minimalne wynagrodzenie w wysokości dwa razy wyższej niż średnia w branży. Co więcej, skrócono dzień pracy z dziewięciu godzin do ośmiu. Jedni chwalili wówczas Henry’ego Forda jako troszczącego się o ludzi i ich dobro, inni odsądzali go od czci i wiary jako szalonego socjalistę. On sam zdawał się widzieć w swoich działaniach strategię biznesową. Dzięki wyższym od konkurentów płacom nie tylko przyciągał najlepszych pracowników, ale także minimalizował ich rotację. Co więcej, w połączeniu z systematycznym obniżaniem ceny swego samochodu dzięki efektowi skali, Ford tworzył tym sposobem nową grupę odbiorców produktów firmy.

Sukces Forda w uczynieniu z samochodu jednej z istotnych potrzeb konsumentów oraz strategia biznesowa umożliwiająca niemal każdemu jej zaspokojenie stały się preludium powszechnej rewolucji. Wypracowane przez Forda techniki masowej produkcji (ostatecznie czas wytworzenia Modelu T ograniczono do 24 sekund) stanowiły podwaliny dla rozwoju nowoczesnej organizacji produkcji w branży motoryzacyjnej i innych gałęziach przemysłu. Model dążenia do obniżki cen i zwiększenia w efekcie dostępności rozwiązań dzięki ekonomii skali jest powielany do dziś – choćby tak jak w przypadku pierwszego produkowanego seryjnie, nagrodzonego IFOY 2024 wózka automatycznego STILL EXV iGo. Z kolei strategia wypłacania gaży nie tylko pozwalającej na godne życie, ale także zostanie klientem firmy, w której się pracuje, wpłynęła na zmianę struktury społecznej i model funkcjonowania gospodarki w XX i XXI wieku